تشخیص و درمان تومور مغزی در کودکان

اگر جراح مغز و اعصاب به تومور مغزی در کودک مشکوک باشد، آزمایشهایی انجام میدهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

 

• معاینه اعصاب: معاینه ممکن است شامل بررسی بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی اعضا، قدرت و واکنشها باشد. مشکل در بعضی از این حوزه ها به پزشک سرنخ هایی از بخش مشکل دار مغز میدهد که به حدس زدن منطقه تومور کمک میکند.
• عکسبرداری: عکسبرداری به مشخص شدن محل و اندازه تومور کمک میکند. ام آر آی (تصویر برداری رزنانس مغناطیسی) اغلب برای این منظور انجام میشود. سایر روشهای عکس برداری برای تشخیص تومور مغزی عبارتند از سی تی اسکن و پت اسکن.
• نمونه برداری: برای نمونه برداری یا بیوپسی مغزی ، یک تکه کوچکی از بافت مورد نظر برداشته میشود تا در زیر میکروسکوپ بیشتر بررسی شود. برای برداشتن نمونه عمل جراحی کوچکی انجام میشود. اگر دسترسی به تومور دشوار باشد یا تومور در ناحیه حساسی در مغز قرار داشته باشد که ممکن است در اثر جراحی گسترده آسیب ببیند، نمونه برداری با سوزن ممکن است انجام شود. جراح مغز و اعصاب سوراخ کوچکی در جمجمه ایجاد میکند و سوزن باریکی را از طریق سوراخ وارد مغز کرده و نمونه ای بافت با سوزن برمیدارد. نمونه در آزمایشگاه بررسی میشود تا نوع آن و شدت تهاجمی بودن آن بررسی شود.
• تشخیص دقیق پزشکی: علاوه بر نمونه بردداری مرسوم، بافت تومور را میتوان برای بررسی جهش ژنتیکی و مبنای مولکولی تومور بررسی کرد. درمان دارویی هدفمند نیز با توجه به نیاز بیمار ممکن است به کار گرفته شود.
• آزمایشهای بررسی گسترش سرطان: اگر پزشک به گسترش سرطان از نواحی دیگر بدن به مغز مشکوک باشد، ممکن است توصیه کند آزمایشهایی انجام شود تا مشخص شود سرطان از کجا شروع شده است.

روش های درمان تومور مغزی در کودکان

درمان تومور مغزی در کودکان بستگی به نوع، اندازه و محل تومور و همچنین سن و وضعیت سلامت بیمار دارد.

جراحی  تومور مغزی

اگر تومور مغزی در محلی قرار داشته باشد که دسترسی به آن برای عمل جراحی میسر باشد، جراح تومور مغزی سعی میکند تا جایی که خطری نداشته باشد تومور را بردارد.

در برخی موارد تومور کوچک است و به راحتی میتوان آن را از بافتهای مغزی احاطه کننده آن جدا کرد، در این صورت در عمل جراحی کل تومور به طور کامل برداشته میشود. در بعضی از موارد تومور را نمیتوان از بافتهای اطراف جدا کرد یا ممکن است نزدیک به نواحی حساسی در مغز باشد که عمل را پر خطر سازد. در این شرایط جراح هر قدر از تومور را که میتواند برمیدارد. حتی برداشتن بخشی از تومور مغزی هم میتواند به کاهش علائم کمک کند.

 

عوارض جراحی تومور مغزی در کودکان

عوارض جراحی تومور مغزی در کودکان از جمله عفونت و خونریزی میتواند داشته باشد. عوارض احتمالی دیگر بستگی به محل تومور مغزی دارد. مثلا اگر عمل جراحی نزدیک به عصبهایی باشد که به چشمها میرود، خطر از دست دادن بینایی را به دنبال دارد.

پرتو درمانی برای درمان تومور مغزی در کودکان

در پرتو درمانی یا رادیوتراپی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس یا پروتون برای از بین بردن سلولهای تومور استفاده میشود. پرتو درمانی ممکن است با کمک دستگاهی در بیرون از بدن انجام شود (پرتو درمانی خارجی) و یا در موارد بسیار نادر از منبعی که در داخل بدن نزدیک به تومور قرار داده شده است ساطع شود.

در پرتو درمانی خارجی، تشعشع یا بر ناحیه ای از مغز که تومور در آن قرار دارد متمرکز میشود و یا ممکن است بر کل مغز تابانده شود. پرتو درمانی کل مغز بیشتر برای درمان سرطانی که به نواحی دیگر بدن گسترش یافته است استفاده میشود.

 

عوارض جانبی پرتو درمانی مغز چیست؟

پرتو درمانی بسته به نوع و دوز ، عوارضی بر جای میگذارد. عوارض جانبی شایع آن در طول پرتو درمانی و یا بلافاصله پس از آن روی میدهند که عبارتند از:

• خستگی
• تحریک پوست سر
• ریزش موی موقتی
• سردرد

گاهی اوقات حالت تهوع و استفراغ نیز ممکن است تجربه شود اما با داروهای ضد تهوع این علائم به خوبی کنترل میشود.

 

پروتون درمانی برای درمان تومور مغزی در کودکان

پروتون درمانی هنوز در مراکز بسیار محدودی انجام میشود و گسترده نشده است. در پروتون درمانی از دوز قدرتمندی از تشعشع استفاده میشود که خیلی هدفمند تر بر تومور متمرکز است. به این ترتیب قرار گیری در معرض تشعشع برای بافتهای سالم اطراف به حداقل میرسد. این باعث میشود عوارض جانبی کوتاه مدت و بلند مدت پرتو درمانی کمتر شود و احتمال ایجاد سرطان جدید به حداقل برسد.

پروتون درمانی برای کودکانی که انواع خاصی از سرطان مغز را دارند بیشتر موثر است چون مغز کودک هنوز در حال رشد است و به تاثیر تشعشع حتی با دوز کم و متوسط هم حساس است.

رادیوسرجری (پرتو جراحی)

در رادیوسرجری استرئوتاکتیک (Stereotactic radiosurgery ) از چند نوع پرتو به صورت کاملا متمرکز بر تومور استفاده میشود تا سلولهای سرطانی در یک ناحیه بسیار کوچک، از بین بروند. تک تک پرتوهایی که تابانده میشوند قدرت بالایی ندارند اما محلی که همه پرتوها به هم میرسند (تومور مغزی) در کل دوز بسیار بالایی تشعشع دریافت میکند که باعث نابودی سلولهای سرطانی میشود.

در این روش انواع مختلف تکنولوژی برای رساندن پرتوها به تومور مغزی مورد استفاده قرار میگیرد مانند گاما نایف (Gamma Knife) یا لینیر اکسلرِیتور (linear accelerator). پرتو جراحی معمولا تنها یک جلسه است و در بیشتر موارد کودک در همان روز به خانه فرستاده میشود.

شیمی درمانی

شیمی درمانی دارویی است که برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. اگر چه این داروها را میتوان به صورت خوراکی (قرص) مصرف کرد اما در کودکانی که تومور مغزی دارند معمولا داروی شیمی درمانی به رگ تزریق میشود. انواع بسیاری از داروهای شیمی درمانی وجود دارند که نوع آن بسته به نوع سرطان انتخاب میشود.

 

عوارض جانبی شیمی درمانی چیست؟

عوارض شیمی درمانی بستگی به نوع و دوز دارو دارد. عوارض عمومی شیمی درمانی عبارت است از:

حالت تهوع

استفراغ

ریزش موی موقتی

کاهش تولید گلبول های خون

 

 

درمانهای توانبخشی تومور مغزی

از آنجایی که تومور مغزی ممکن است در بخشی از مغز قرار داشته باشد که کنترل مهارتهای حرکتی، تکلم، بینایی و تفکر را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است توانبخشی بخشی مهم از برنامه درمانی بیمار باشد. از جمله درمانهای توانبخشی عبارتند از:

• فیزیوتراپی
• کار درمانی
• گفتار درمانی
• معلم خصوصی

دکتر طبیب خوئی

جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات

درمان تومور مغزی مننژیوم

مننژیوم (meningioma ) توموری است که از مننژ یا پرده پوشاننده مغز نشات گرفته است. مننژ پرده یا غشایی است که مغز و طناب نخاعی را احاطه میکند. اگر چه مننژیوم در واقع یک تومور مغزی نیست اما در این گروه جای میگیرد چون مغز، عصبها و رگهای خونی آن را ممکن است تحت فشار قرار دهد. مننژیوم شایعترین نوع تومور مغزی خوش خیم  است.

 

درمان تومور مغزی مننژیوم بستگی به چند مورد دارد

• اندازه و محل تومور
• سرعت رشد و یا میزان تهاجمی بودن تومور
• سن و وضعیت سلامتی شما
• هدف شما از درمان

 

نظارت و تحت بررسی قرار دادن تومور مغزی مننژیوم

برای هر کسی که تومور مننژیوم دارد لازم نیست فورا درمان صورت بگیرد. اگر تومور کوچک باشد و به کندی رشد کند و علائمی ایجاد نکرده باشد نیازی به درمان نیست.

اگر برنامه ای که جراح مغز و اعصاب برای شما در نظر دارد این است که فعلا درمانی انجام ندهید و فقط وضعیت تومور تحت نظر باشد، احتمالا باید به صورت دوره ای اسکن مغزی انجام شود.

اگر جراح تومور مغزی متوجه شود تومور در حال بزرگ شدن است و نیاز به درمان دارد، چند روش درمانی مطرح میشود.

 

جراحی تومور مغزی

اگر تومور مغزی مننژیوم علائمی ایجاد کرده است و یا نشانه هایی از رشد آن دیده میشود، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند.جراح برای برداشتن کامل تومور تلاش میکند اما به دلیل مجاورت پرده مننژ و تومور داخل آن با ساختارهای حساس مغز  همیشه امکان برداشتن کامل تومور وجود ندارد. در این موارد جراح هر قدر از تومور را که بتواند برمیدارد.

ادامه درمان پس از عمل جراحی مغز، بستگی به چند مورد زیر دارد:

اگر هیچ تومور مشهودی باقی نماند، شاید نیاز به درمان بیشتر وجود نداشته باشد. با این حال اسکن های دوره ای از مغز همچنان لازم است.

اگر تومور مغزی خوش خیم است و تنها درصد کمی از آن باقی مانده است ، ممکن است پزشک پیشنهاد کند تنها اسکن دوره ای انجام بدهید. در برخی موارد باقی مانده اندک تومور ممکن است با نوعی پرتو درمانی به نام رادیو جراحی استریو اِستاتیک  تحت درمان قرار بگیرد.

اگر تومور بدخیم یا غیر معمول باشد احتمال نیاز به پرتو درمانی دارید.

عمل جراحی مغز چه خطرات و عوارضی دارد؟

عمل جراحی ممکن است خطراتی به دنبال داشته باشد که شایعترین آن عفونت و خونریزی است.

خطرات خاص عمل جراحی مننژیوم بستگی به محل آن دارد. مثلا اگر جراحی برای برداشتن توموری انجام میشود که پیرامون عصب بینایی قرار دارد ممکن است بینایی خود را از دست بدهید. در مورد خطرات جراحی تومور مغزی با پزشک خود صحبت کنید.

 

پرتو درمانی برای درمان تومور مغزی مننژیوم

اگر طی عمل جراحی، تومور مننژیوم را نتوان کامل برداشت، ممکن است پرتو درمانی پس از آن توصیه شود و یا پرتو درمانی به جای جراحی توصیه شود. هدف از پرتو درمانی، تخریب سلولهای بدخیم باقی مانده و کاهش خطر بازگشت مننژیوم است.

در پرتو درمانی از دستگاه بزرگی استفاده میشود تا پرتوهای پرانرژی را به سلولهای تومور ساطع کرده و آنها را از بین ببرد.

پیشرفتهایی که در پرتو درمانی حاصل شده به افزایش دوز قابل استفاده تشعشع و کاهش صدمه دیدن سلولهای سالم کمک کرده است..

 

چه داروهایی برای درمان تومور مغزی مننژیوم وجود دارد؟

دارو درمانی به صورت شیمی درمانی در درمان مننژیوم به ندرت استفاده میشود اما در مواردی که عمل جراحی و پرتو درمانی موثر نبوده است، ممکن است از شیمی درمانی استفاده شود.

روش شیمی درمانی برای درمان مننژیوم مقبولیت گسترده ای ندارد اما محققان در حال حاضر روشهای هدفمندتر دارو درمانی مولکولی را بررسی میکنند.

 

درمان سنتی برای تومور مغزی مننژیوم

اگر برای درمان به دنبال روش های طب سنتی و درمانهای جایگزین هستید، توجه داشته باشید این درمانها نمیتوانند تومور مغزی مننژیوم را درمان کنند اما ممکن است برخی علائم و عوارض تومور یا درمان را کاهش دهند یا به غلبه بر استرس کمک کنند. درمانهای طب سنتی و جایگزین برای تومور مغزی عبارتند از:

طب سوزنی

هیپنوتیزم

ماساژ

مدیتیشن

موسیقی درمانی

ورزشهای آرام سازی ذهن و بدن

تومور مغزی گلیوم چیست ؟

گلیوم یا گلیوما (Glioma ) نوعی تومور است که در مغز و طناب نخاعی ایجاد میشود. تومور گلیوم در سلولهای گلیال که سلولهای عصبی را احاطه کرده و به عملکرد درست آنها کمک میکنند ایجاد میشود.

 

سه نوع سلول گلیال میتوانند تومور گلیوم ایجاد کنند. گلیوم بر اساس نوع سلول گلیال درگیر در تومور و ویژگیهای ژنتیکی تومور دسته بندی میشود. دسته بندی تومور گلیوم به جراح تومور مغزی کمک میکند رفتار آن با مرور زمان را بتواند پیش بینی کند و درمان متناسب با آن طرح ریزی نماید.

 

انواع تومور مغزی گلیوم

انواع تومور گلیوم عبارتند از:

• آستروسایتوم (Astrocytoma) شامل استروسیتوم، استروسیتوم آناپلاستیک و گلیوبلاستوم
• اپاندیموم (Ependymomas) شامل اپندیموم آناپلاستیک، اپندیموم میکسوپاپیلاری و ساب اپندیموم
• اولیگودِندروگلیوم (Oligodendrogliomas) – شامل الیگودندروگلیوم، الیگودندروگلیوم آنالاستیک و الیگواستروسیتوم آناپلاستیک

تومور گلیوم میتواند عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار دهد و بسته به محل و سرعت رشد، مرگبار باشد.گلیوم یکی از شایعترین انواع تومور مغزی اولیه است. تعیین نوع گلیوم به جراح مغز و اعصاب کمک میکند درمان بهتری متناسب با وضعیتتان شروع کند. به طور کلی روشهای درمان گلیوم عبارتند از عمل جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی، درمان هدفمند و آزمایشهای بالینی تجربی.

علائم و نشانه های تومور مغزی گلیوم چیست؟

علائم تومور گلیوم بسته به نوع، اندازه، محل و سرعت رشد آن بسیار متغیر است. علائم شایعتر آن عبارتند از:

• سردرد
• حالت تهوع یا استفراغ
• گیجی یا کاهش عملکرد مغزی
• ضعف حافظه
• تغییرات شخصیت یا تحریک پذیری
• سختی حفظ تعادل
• بی اختیاری ادرار
• مشکلات بینایی مانند تاری دید، دوبینی یا کاهش دید محیطی
• مشکلات تکلم
• تشنج به خصوص در کسی که سابقه تشنج نداشته است

 

در چه صورت به جراح مغز و اعصاب باید مراجعه کنیم؟

در صورتی که هر یک از علائم گلیوم را دارید یا به چیزی مشکوک هستید به پزشک مراجعه کنید.

 

چه عواملی منجر به ایجاد تومور مغزی گلیوم میشوند؟

این تومور همانند بیشتر تومورهای مغزی اولیه علت شناخته شده ای ندارد اما برخی عوامل احتمال ابتلا به تومور مغزی را افزایش میدهند.

 

چه عواملی احتمال تومور مغزی گلیوم را بیشتر میکنند؟

سن: به طور کلی احتمال تومور مغزی با افزایش سن بیشتر میشود. گلیوم بین ۴۵ تا ۶۵ سالگی بیشترین شیوع را دارد. با این حال تومور مغزی در هر سنی ممکن است ایجاد شود. برخی انواع گلیوم مانند اپندیموم و استروسیتوم پیلوسیتیک در کودکان و جوانان شایعتر است.

 

قرار گیری در معرض تشعشع: کسانی که در معرض نوعی تشعشع به نام تشعشع یونیزه کننده قرار گرفته اند، احتمال تومور مغزی در آنها بیشتر است. نمونه هایی از تشعشع یونیزه کننده عبارتند از پرتو درمانی که برای درمان سرطان انجام میشود و تشعشع بمب هسته ای. ثابت نشده است انواع شایعتر تشعشع مانند میدانهای الکترومغناطیسی ناشی از خطوط برق رسانی و فرکانس رادیویی دستگاههای مایکروویو خانگی خطر گلیوم را افزایش میدهد. هنوز مشخص نیست آیا استفاده از گوشی موبایل خطر سرطان مغز را بیشتر میکند یا نه. برخی پژوهشها نشان داده اند بین استفاده از گوشی موبایل و نوعی سرطان مغزی به نام نوروم اکوستیک احتمالا ارتباط وجود دارد. اما بسیاری از پژوهشهای دیگر چنین ارتباطی را پیدا نکرده اند. از آنجایی که گوشی موبایل یک دستگاه نسبتا جدید است هنوز تاثیر بلند مدت آن مشخص نشده و باید تحقیقات بلند مدت بر روی آن صورت بگیرد تا تاثیر آن بر احتمال سرطان مشخص شود. فعلا اگر نگران ارتباط احتمالی بین گوشی موبایل و سرطان هستیدا کارشناسان توصیه میکنند با استفاده از هندزفری و بلندگو تا جایی که میتوانید از نگه داشتن گوشی موبایل در مجاورت سر خودداری کنید.

 

سابقه خانوادگی گلیوم: در مورد تومور مغزی گلیوم به ندرت سابقه خانوادگی دیده میشود. اما بهرحال اگر کسی از اعضای خانواده دچار گلیوم باشد احتمال آن در شما دو برابر دیگران است. برخی ژنها ارتباط ضعیفی با گلیوم نشان میدهند اما تحقیقات بیشتری لازم است تا ارتباط بین این تغییرات ژنی و تومور مغزی را تایید کند.

روشهای درمان تومور مغزی گلیوم

درمان گلیوم بستگی به نوع، اندازه، درجه و محل آن و همچنین سن و وضعیت سلامتی شما دارد.

علاوه بر کارهایی که برای برداشتن خود تومور صورت میگیرد، درمانهایی هم برای کاهش علائمی که تومور ایجاد کرده است انجام میشود.

ممکن است برای کاهش ورم و برداشتن فشار از نواحی تحت تاثیر تومور، استروئید برایتان تجویز شود.

داروهای ضد تشنج برای کنترل تشنجهای ناشی از تومور تجویز میشوند.

 

 جراحی تومور مغزی گلیوم

در عمل جراحی تلاش میشود هر آن قدر که امکان دارد از تومور برداشته شود. جراحی معمولا اولین مرحله در درمان بیشتر انواع تومور گلیوم است.

در برخی موارد گلیوم کوچک است و به راحتی از بافتهای سالم اطراف جدا میشود در نتیجه طی جراحی تومور به طور کامل برداشته میشود. در سایر موارد که تومور را نمیتوان به طور کامل از بافتهای سالم اطراف جدا کرد، یا تومور نزدیک به منطقه حساسی در مغز قرار دارد و عمل جراحی را پرخطر می سازد، بهترین جراح مغز و اعصاب هر قدری که کم خطر تر است از تومور برمیدارد و بقیه آن را میگذارد تا با روشهای درمانی دیگر، از بین ببرد.

توجه داشته باشید حتی اگر تنها بخشی از تومور برداشته شود باز هم در تخفیف علائم بسیار موثر است.

در برخی موارد جراح مغز و اعصاب میتواند نمونه ای در حین جراحی برداشته و برای پاتولوژیست بفرستد تا نتیجه آن همانجا مشخص شده و جراح با استفاده از این اطلاعات بهتر در مورد برداشتن تومور تصمیم گیری نماید.

انواع تکنولوژی ها و تکنیکهای جراحی برای کمک به حفظ بافتهای سالم مغز تا حد ممکن، وجود دارند تا در حین برداشتن تومور صدمه ای به بقیه بافتها نرسد. از جمله این دستگاهها، جراحی به کمک کامپیوتر، هدایت ام آر آی، جراحی در حین بیداری بیمار و لیزر هستند. مثلا در جراحی تومور مغزی در شرایط بیداری، از شما خواسته میشود کار مشخصی را انجام دهید تا پزشک متوجه شود ناحیه مربوطه از مغز که این عملکرد را کنترل میکند صدمه نمی بیند.

 

خطرات و عوارض جراحی برداشتن تومور مغزی گلیوم

عمل جراحی برداشتن تومور مغزی گلیوم خطراتی نیز به دنبال دارد از جمله:

• عفونت
• خونریزی
• عوارض مرتبط با محل تومور

 

پرتو درمانی برای درمان تومور مغزی گلیوم

پرتو درمانی معمولا پس از جراحی مغز انجام میشود به خصوص در موارد پیشرفته گلیوم. در پرتو درمانی یا رادیوتراپی، از پرتوهای با انرژی بالا مانند اشعه ایکس یا پروتن برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. برای تومور مغزی گلیوم پرتوها از دستگاهی در خارج از بدن ساطع میشود که به آن پرتو درمانی خارجی میگویند.

 

شیمی درمانی برای درمان تومور مغزی گلیوم

در شیمی درمانی از دارو برای از بین بردن سرطان استفاده میشود. شیمی درمانی به شکل قرص و یا تزریق داخل رگ داده میشود. معمولا شیمی درمانی در درمان گلیوم همراه با پرتو درمانی استفاده میشود.

داروی شیمی درمانی مورد استفاده برای تومور گلیوم در بیشتر مواقع تموزولامید (temozolomide ) است که به صورت قرص داده میشود.